Nowa dyrektywa budynkowa UE – rewolucja w energetyce budynków
12 marca 2024 roku Parlament Europejski przegłosował dyrektywę o efektywności energetycznej budynków (EPBD), która wprowadza istotne zmiany dla branży fotowoltaicznej w Polsce. Dyrektywa ta, nazywana potocznie „dyrektywą budynkową”, ma na celu zwiększenie efektywności energetycznej i dekarbonizację budynków w całej Unii Europejskiej do 2050 roku. Dla instalatorów i sprzedawców fotowoltaiki oznacza to znaczący wzrost potencjalnego rynku w nadchodzących latach.
Warto od razu wyjaśnić najważniejszą kwestię – wbrew obiegowym opiniom i nieprecyzyjnym informacjom krążącym w mediach społecznościowych, nowe przepisy nie nakładają obowiązku montowania paneli fotowoltaicznych na wszystkich istniejących budynkach mieszkalnych. Obowiązek ten będzie dotyczył wyłącznie nowych budynków mieszkalnych, i to dopiero od 2029 roku.
Harmonogram wdrażania obowiązkowej fotowoltaiki – kto i kiedy?
Dyrektywa wprowadza stopniowy harmonogram implementacji obowiązku instalacji systemów wykorzystujących energię słoneczną. Dla branży fotowoltaicznej oznacza to możliwość planowania długoterminowego rozwoju i inwestycji. Oto jak będzie wyglądał ten proces:
Od 31 grudnia 2026 roku obowiązek montażu instalacji fotowoltaicznych lub kolektorów słonecznych obejmie wszystkie nowe budynki publiczne i niemieszkalne o powierzchni użytkowej większej niż 250 m². To pierwszy etap wdrażania dyrektywy, który da branży czas na przygotowanie się do zwiększonego popytu.
Kolejny etap rozpocznie się 31 grudnia 2027 roku, gdy obowiązek zostanie rozszerzony na istniejące budynki użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej większej niż 2000 m² oraz istniejące budynki niemieszkalne o powierzchni powyżej 500 m², które przechodzą ważniejszą renowację lub prace wymagające pozwolenia administracyjnego.
W następnych latach obowiązek będzie stopniowo obejmował coraz mniejsze budynki użyteczności publicznej: od 31 grudnia 2028 roku – o powierzchni większej niż 750 m², a od 31 grudnia 2030 roku – o powierzchni większej niż 250 m².
Dla instalatorów fotowoltaiki najważniejsza data to 31 grudnia 2029 roku – od tego momentu wszystkie nowe budynki mieszkalne będą musiały być wyposażone w instalacje wykorzystujące energię słoneczną.
Ważne zastrzeżenia – nie każdy budynek będzie objęty obowiązkiem
Dyrektywa zawiera istotne zastrzeżenie, które warto podkreślić w rozmowach z potencjalnymi klientami – instalacje fotowoltaiczne będą obowiązkowe tylko tam, gdzie jest to „odpowiednie pod względem technicznym oraz wykonalne z funkcjonalnego i ekonomicznego punktu widzenia”. To oznacza, że budynki, gdzie montaż paneli słonecznych byłby nieuzasadniony (np. ze względu na zacienienie, niekorzystne położenie czy konstrukcję dachu), mogą być zwolnione z tego obowiązku.
Dodatkowo dyrektywa przewiduje wyłączenie z nowych przepisów budynków zabytkowych, jeśli dostosowanie ich do nowych norm „zmieniłoby w sposób niedopuszczalny ich charakter lub wygląd”. Kraje członkowskie będą mogły również zdecydować o niestosowaniu tych przepisów do budynków chronionych ze względu na szczególne walory architektoniczne lub historyczne, budynków tymczasowych, kościołów i miejsc kultu, a także budynków rolniczych.
Skąd wzięły się nieporozumienia wokół dyrektywy?
Wiele nieporozumień dotyczących zakresu dyrektywy mogło wynikać z błędu w polskim tłumaczeniu dokumentu. W polskiej wersji językowej propozycji Parlamentu Europejskiego z marca 2023 roku pojawiło się sformułowanie o obowiązku instalowania fotowoltaiki „na wszystkich istniejących budynkach mieszkalnych” od 2028 roku. Tymczasem w oryginalnej, anglojęzycznej wersji oraz w innych wersjach językowych mowa była wyłącznie o „nowych budynkach mieszkalnych”.
Ostatecznie, w wersji przyjętej przez Parlament Europejski w marcu 2024 roku, jednoznacznie wskazano, że obowiązek dotyczy tylko nowych budynków mieszkalnych, i to od 2029 roku.
Szanse dla branży fotowoltaicznej i kolektorów słonecznych
Nowa dyrektywa stwarza ogromne możliwości dla branży fotowoltaicznej w Polsce. Według europejskiego stowarzyszenia branży fotowoltaicznej SolarPower Europe unijny standard solarny „oddaje władzę w ręce obywateli i zapewni transformację energetyczną w miejscach, w których śpimy, pracujemy i mieszkamy”.
Co ciekawe, dyrektywa może również przynieść renesans technologii kolektorów słonecznych, które w ostatnich latach zostały nieco przyćmione przez dynamiczny rozwój fotowoltaiki. Europejskie stowarzyszenie termalnej energetyki słonecznej Solar Heat Europe przewiduje, że obowiązek wykorzystania energii słonecznej może być katalizatorem do potrojenia liczby instalacji kolektorów słonecznych w Europie.
Koniec wsparcia dla kotłów gazowych i węglowych – nowe możliwości dla branży OZE
Dyrektywa EPBD wprowadza również inne istotne zmiany, które mogą wpłynąć na rynek fotowoltaiki i odnawialnych źródeł energii. Już od początku 2025 roku kraje Unii Europejskiej nie będą mogły oferować wsparcia finansowego na instalację domowych systemów grzewczych zasilanych paliwami kopalnymi.
Ponadto dyrektywa zakłada, że w 2028 roku państwa UE powinny wdrożyć zeroemisyjny standard dla nowych budynków należących do sektora publicznego, a dwa lata później standard ten ma objąć już wszystkie budynki. W dalszej perspektywie – do roku 2040 – Unia Europejska planuje całkowite wycofanie domowych systemów grzewczych bazujących na paliwach kopalnych.
Te zmiany otwierają nowe możliwości dla firm z branży fotowoltaicznej, które mogą rozszerzyć swoją ofertę o kompleksowe rozwiązania energetyczne, łączące fotowoltaikę z pompami ciepła czy magazynami energii.
Dla instalatorów i sprzedawców fotowoltaiki nadchodzące lata będą okresem intensywnego rozwoju. Warto już teraz przygotować się do zwiększonego popytu, inwestując w szkolenia pracowników, rozbudowę zaplecza technicznego i nawiązywanie współpracy z deweloperami budującymi nowe osiedla mieszkaniowe.
Dyrektywa budynkowa po przegłosowaniu w Parlamencie Europejskim wymaga jeszcze formalnego przyjęcia przez ministrów krajów członkowskich w Radzie Unii Europejskiej. Następnie dokument zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wejdzie w życie, otwierając nowy rozdział w historii europejskiej energetyki.
